«غریب قریب» روایت داستانی تاریخ است
تاریخ انتشار: ۲۸ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۷۱۰۲۸۲
نشست نقد و بررسی کتاب «غریب قریب» اثر سعید تشکری، با همکاری انتشارات آستان قدس رضوی (بهنشر) و با حضور سعید طاووسی مسرور و آمنه پازکی در سرای کتاب خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
آمنه پازکی در این نشست با اشاره به اینکه کتاب «غریب قریب» یکی از آثار فاخر در حوزه معصومان است، بیان کرد: این کتاب در یک سیر تاریخی، جریان ساخت بارگاه امام رضا (ع) را تا دوره قاجار بیان میکند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی افزود: زاویه دید این کتاب شناور است و نویسنده به یک زاویه دید خاص محدود نشده و ترکیبی از زوایای دید مختلف اعم از اول شخص و دوم شخص تا دانای کل را در موقعیتهای مقتضی بهکار برده است. از آنجا که شأن موضوعی کتاب میطلبید از لحن عامیانه استفاده نشود، لذا لحن داستان تلفیقی از لحن تشریفاتی و لحن رسمی است. نویسنده تلاش کرده در ساحت مقدسی که کتاب را به نگارش درآورده، رعایت ادب را مدنظر داشته باشد و حتی در زمینه شخصیتهای منفی و منفور هم کلمهای زشت در این کتاب نمیبینیم.
این داستاننویس در بخش دیگری از سخنانش گفت: روایتهای عاشقانه ملیحی در این داستان بهکار رفته که الگوی بسیار خوبی برای نوقلمان است. ارتباط عاطفی خواهر و برادری در دوره چنگیزیان و یا حس مثبت و عاشقانه گوهرشاد خاتون و همسرش، نمونههایی از عاشقانههای جذاب این کتاب است.
پازکی در پایان بیان کرد: وقتی به تاریخ میپردازیم، نمیتوانیم خیلی مختصر از آن بگذریم، زیرا در این صورت قطعا حوادثی از دستمان درخواهد رفت و لازم است به برخی موارد بیشتر پرداخته شود تا ذهن خواننده نسبت به موضوع و سیر داستان روشنتر شود. با وجود اینکه کتاب سیر تاریخی دارد و همه ما نتیجه و پایان آن را میدانیم، اما خط تألیف زیبایی در داستان دیده میشود. خواندن این تاریخ نشان میدهد که دست قدرتمندی فراتر از امور مادی و معمول دنیوی، پشت این بارگاه ملکوتی است. این بارگاه باید بماند تا الگو شود.
تحولات حرم رضوی قابلیتهای بسیاری برای مستندسازی دارد
سعید طاووسی مسرور نیز در این نشست با اشاره به این موضوع که تاکنون کمتر به تاریخ حرم رضوی پرداخته شده، گفت: حرم مطهر رضوی، یک گنجینه و میراث و به بیان مقام معظم رهبری (مدظلهالعالی) یک موزه زنده است و لذا کتاب «غریب قریب» از این حیث دارای ارزش مضاعفی است.
وی ادامه داد: جانمایه و درونمایه کتاب تاریخی است. بسیاری از اسامی مانند گوهرشاد، علیرضا عباسی و عبدالرزاق طوسی شخصیتهای واقعی هستند. مولف این کتاب به تاریخ و سیر تاریخی وفادار بوده و ترتیب مطالب و حوادث کاملا تاریخی است. فضای حرم رضوی در دورههای مختلف همیشه آرام نبوده که تخریب حرم توسط سبکتکین یا شرایط سخت دوره غزنویان از آنجمله است. این و فراز و نشیبها بهخوبی در کتاب نشان داده شده است. این کتاب در واقع، روایت داستانی تاریخ است. نویسنده در این اثر، سطرهایی از تاریخ را که مورخان ننوشتهاند، با خیالش پر کرده است.
این مدرس و پژوهشگر تاریخ بیان کرد: یکی از مواردی که میتوانست بر غنای این اثر بیافزاید، آوردن پینوشت است، چراکه میزان وفاداری نویسنده به تاریخ زیاد بوده و به شخصیتهای متعدد تاریخی نیز اشاره شده است. استفاده از پینوشت میتوانست بر ارزش کار افزوده و هدف نویسنده را روشنتر کند. هدف نویسنده از نگارش این اثر، گره زدن دلها با حرم رضوی و بیان تاریخ و هویت ایرانی است. بهنظرم از لحاظ ویراستاری هم مشکل خاصی در کتاب وجود ندارد و متن کتاب روان و خوب است. حتی معتقدم مردم عادی هم میتوانند با متن آن ارتباط برقرار کنند، البته شاید کثرت اسامی شخصیتها اینطور تداعی کند که با یک متن تاریخی روبهرو هستیم.
طاووسی در بخش دیگری ازسخنانش درباره برخی ویژگیهای متن این کتاب گفت: سعید تشکری رمانی نوشته که شخصیت محوری و اصلی آن یک مکان است نه افراد. استفاده از زوایای دید مختلف نیز متن را جذاب و خواندنی کرده است. یک نکته درباره این اثر، روایت بخشهایی از داستان از زبان امام معصوم است. به این جهت که این بخش کوتاه بوده و قلم نویسنده نیز عفیف است، لذا این کار منعی ندارد. مولف سعی کرده در این بخش بیشتر به مسیر امام و یا مشهورات مانند حدیث «سلسلة الذهب» بپردازد. متن بهگونهای نیست که نگران باشیم به ساحت حضرت، جسارت و تعدی صورت گرفته باشد.
وی با اشاره به اهمیت پراختن به حکومتهای محلی و برخی حوادث کمتر شناخته شده تاریخی، افزود: در تورق کتاب متوجه میشویم که حجم مطالب مرتبط با دورههایی که توجه بیشتری به حرم رضوی داشتند، بیشتر است که ازجمله آنها میتوان به دوره تیموریان اشاره کرد که ابنیهای مانند مسجد گوهرشاد در این دوره ساخته شد و یا مثلا الغبیک به بارگاه امام رضا (ع) ارادت داشته و بارها به زیارت آمده است. البته جا داشت که حجم مطالب دوره صفویان بیشتر و پررنگتر میشد، چراکه صفویان توجه خاصی به حرم رضوی داشتندو حتی برای آن جنگیدند.
این منتقد عنوان کرد: یکی از مشکلاتی که در کشور ما در زمینه پرداختن به تاریخ وجود دارد، نگاه خطی است که در این کتاب هم دیده میشود. در خط تاریخی معمول، بخشهایی از تاریخ ایران حذف و یا کمتر دیده میشوند. در تاریخ ایران، تعداد زیادی دولتهای محلی مانند آل مظفر، آل زیار و یا علویان طبرستان داریم که در بیان سیر تاریخی کمتر اشارهای به آنها میشود. یا حتی از سربداران که در خراسان بودند نیز کمتر نامی برده میشود. این موضوع به دلیل همان نگاه خطی به تاریخ است که بیشتر سلسلههای بزرگ دیده میشوند. سربداران در همان دوره حکومت خود، قبر هارونالرشید را بهطور کلی از کنار مرقد مطهر امام رضا (ع) برداشتند.
طاووسی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه مجموعه آستان قدس در زمینه مستندسازی موضوع حرم مطهر رضوی (ع) کارهای بیشتری میتواند انجام دهد، گفت: تحولاتی که در بستر تاریخ در حرم مطهر روی داده، قابلیتهای بسیاری برای مستندسازی و تولید اثر دارد. یک پیشنهاد این است که اثری در ارتباط با زیارت زائران مشهور حرم رضوی تولید شود.
این مدرس و پژوهشگر تاریخ در پایان بیان کرد: سعید تشکری در آثارش علاقه خاصی به عشق داشت که نمونه آن کتاب «مفتون و فیروزه» است. ولی در کتاب «غریب قریب» او واقف است که در ساحت امام معصوم، قلم زدن باید هوشمندانه و عفیفانه باشد. او در این اثر در حد لزوم ازعنصر عشق بهره برده است، اما حواسش بوده که چگونه از عشق بنویسد. امیدوارم این کتاب بیشتر دیده و خوانده شود و حتی میتوان از این اثر در کلاسهای داستاننویسی برای الگوگیری نویسندگان بهویژه نویسندگان جوان استفاده کرد.
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری ادبیاتمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: معرفی کتاب نویسنده کتاب کتاب تاریخی نقد کتاب سیر تاریخی غریب قریب حرم رضوی شخصیت ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۷۱۰۲۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آرزوهای شیرین برای محلهای در دروازه تاریخ / «دروازه ری» در انتظار لباس نو
محله دروازه ری قم که خاستگاه ۱۲۸ شهید و بزرگانی همچون سردار موسوی فرمانده ارتش جمهوری اسلامی بوده، این روزها در انتظار پوشیدن لباسی نو بر تن کهنه و زخم خورده خویش است.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از قم، ری، تهران، ساوه، اصفهان، کاشان؛ از هر سوی که زائران برای تشرف به حرم مطهر بانوی کرامت قصد ورود به شهر قم را داشتند، باید از دروازهای در باروی شهر وارد میشدند که به «دروازه ری» معروف بود.
دروازه ری که احتمالاً کهنترین دروازه قم قبل از احداث جاده ناصری از مسیر علیآباد به قم و شاهراه ارتباطی شهر با ری و تهران محسوب میشده، تا سال ۱۳۲۱ هنوز پابرجا بوده است.
اگر در اسناد تاریخی که جستوجو کنید، المان هویتی دروازه ری را خواهید دید. یک بنای ساده و گنبدی که نشان از تاریخ پرفرازونشیب شهر قم دارد و کاروانهای اهل دانش و زیارت در سفر به قم را به سمت این شهر راهنمایی میکرده است.
محله دروازه ری و نوبهار (چاله کاظم) پیشازاین، مزرعه سعدآباد را در خود داشت و مقبره «خواجه اباصلت» از یاران امام رضا (ع) را در خود جای داده بود که هنوز هم وجود دارد.
از جمله ازدسترفتههای محله دروازه ری میتوان به «گذر ری» اشاره کرد که جایش در محله خالی است. این گذر سه یا چهارطاق چشمهای داشته که به میدان کهنه و پامنار متصل میشده است. گفته میشود گذر حدود ۴۰ سال پیش تخریب شده و موجب شده است شکل و شمایل کنونی این محله چندان تاریخی و هویتی نباشد.
از پیشههای قدیم مردم این محل که در گذر هم نشانی داشت، میتوان به نمککوبی اشاره کرد. اهالی معاصر این محله هرچند آثاری از برج و باروی دروازه ندیدهاند، اما زیبایی گذر و گاراژی که اتوبوسهای راه پیموده از دشت مسیله به آن وارد میشد را به خاطر میآورند.
این محله تا سالها در برزخی از دشتهای سرسبز و باغات انگور و کورههای آجرپزی محلات مجاور قرار داشت، گویی دروازهای میان بهشت و جهنم بود. در بیرون گذر هرچند شهر تا سالها در حال تغییر و گذر از سنت به مدرنیسم بود، اما قطار مدرنیسم دیرتر و ناقصتر به دروازه ری رسید و غبار فرسودگی را بر تن این محله برجای گذاشت.
مهمترین مشکل محله ناتمام ماندن خیابان و ترافیک ناشی از آن است که به تعبیر اهالی، محله را شبیه به مناطق جنگزده کرده است. حداقل میشد از این بناهای تخریب شده به عنوان فضای عمومی استفاده کرد.
احمد اشعری، کارشناس حوزه شهرسازی از جمله کسانی است که روی مشکلات محله دروازه ری کار علمی انجام داده است و آن را از نظر گونه بافتشناسی «بافت ناکارآمد میانی» دستهبندی میکند.
به گفته وی، محله دروازه ری در خط مرزی بافت تاریخی ۳۰۰ هکتاری قم قرار دارد که در گذشته اراضی کشاورزی و کورهپز خانه بوده، اما از سال ۱۳۳۵ به تدریج سکونت در آن اتفاق افتاده است.
محله دروازه ری بر اساس سرشماری سال ۹۵ حدود ۱۴ هزار و ۷۰۰ نفر جمعیت دارد و چهار هزار خانواده در آن زندگی میکنند. ۲۵ درصد ساکنان محله دروازه ری، از اتباع هستند.
محور این محله در طرح تفصیلی، چهار طبقه دیده شده و قرار است انواع کاربریهای خدماتی در آن لحاظ شود. این خیابان هماکنون ۶۴ نوع فعالیت اقتصادی و خدماتی را در خود جای داده است و بخشی از این فعالیتها نیز سازگاری مناسبی با محله ندارد.
این کارشناس حوزه شهرسازی معتقد است برای مرهم گذاشتن بر این زخم نیمهباز باید پروژه تملک خیابان دروازه ری را تکمیل کرد، اما در عین حال باید تلاش کنیم تا کارکرد محلی و انسجام اجتماعی در این محله حفظ شود.
اشعری با اشاره به وجود فضاهای بلاتکلیف در محله و در جریان تملک نیمهتمام بدنه خیابان، میگوید: با هزینه اندک میتوان این فضاهای بلاتکلیف را به مکانی برای توقف اهالی تبدیل کرد.
وی با اشاره به وجود بعضی کاربریهای ناسازگار در این محله عنوان میکند: با تملک چند پلاک میتوان برای اهالی مسکن تولید و الگوی صحیح توسعه محله را تدوین کرد.
از جمله پیشنهادهای مشاور برای این محله، تملک آبانبار حاج رئیس بهعنوان یک عنصر هویتیِ واقع در آن و اضافه کردن یک عنصر دروازهای در محل طاق قدیم برای ارتقای هویت محلی بود که با پایکار نیامدن اداره کل میراث فرهنگی، معطل مانده است.
این کارشناس شهرسازی معتقد است یک سری از کاربریهای ناکارآمد همچون مصالحفروشی و حمام متروکه در این محله باید برای تأمین خدمات عمومی به کار گرفته شود.
فرایند اجرایی شدن بازآفرینی محله دروازه ری تا امروز بدون تغییر در این تصمیمگیری پیگیری شده است، اوایل سال ۱۴۰۲ شهردار قم اعلام کرد که این پروژه در اولویت تملک با همان عرض ۱۸ متر است.
محمدحسین علیاکبری، مدیر منطقه یک شهرداری قم، مرداد سال گذشته در توضیح مشکلات و چالشهای بازگشایی محله دروازه ری به ریزدانگی املاک این محله اشاره کرد که توافق با مالکان را دچار مخاطره میکند.
مساحت پایین املاک تجاری و کوچک بودن آنها یکی دیگر از معضلات تملک در این پروژه است، چراکه این املاک وسیله امرارمعاش اهالی است، اما ارقام تملک به نحوی نیست که ملک تجاری دیگری جایگزین آن شود، از طرفی بسیاری از ملکها جنوبیساز یا به صورت مشاع است که فرایند تملک را دچار چالش میکند.
از طرفی به گفته این مسئول شهرداری قم، بخشی از این محله در بافت تاریخی قرار دارد و بهسازی آن نیازمند مشارکت سازمان میراث فرهنگی است.
با این همه تاکنون نزدیک به ۴۰ قطعه در محله دروازه ری تملک و تخریب شده و جدولگذاری و ساخت محور نیز در حال انجام است. گام بعدی احداث مرکز فرهنگی و فضای سبز کوچک این محله توسط شهرداری قم است که میتواند امید را به رگهای محله بازگرداند.
مدیر منطقه یک شهرداری قم در پاسخ به ابهاماتی درباره عرض محور دروازه ری، عرض ۱۸ متری را مصوبه طرح تفصیلی شهر قم میداند که با توجه به قرار گرفتن نیمی از محله در محدوده بافت تاریخی، شهرداری بر سر اجرای همین مقدار نیز با سازمان میراث فرهنگی دچار چالش است.
آذرماه سال ۱۴۰۲ بود که دفتر تسهیلگری محله دروازه ری تشکیل و در مسجد این محله جلسات با اهالی برگزار شد. مفهوم احداث دفتر تسهیلگری این است که بهسازی یک محله را تنها کالبدی نبینیم بلکه باید به مسائل اجتماعی و اقتصادی بهصورت توأم با موضوعات کالبدی و عمرانی توجه کرد.
در روزهای اخیر تصاویری در فضای مجازی رد و بدل میشود که نشان دهنده ادامه تملک و تخریب بعضی املاک در مسیر خیابان ۱۸ متری این محله است.
نقش ویژه محله دروازه ری در روزهای دفاع مقدس و تقدیم ۱۲۸ شهید به کشور، حضور مشاهیری همچون امیر موسوی فرمانده ارتش جمهوری اسلامی و وجود جمع بزرگی از ایثارگران انقلاب اسلامی و جنگ از نقاط قوت و سرمایههای اجتماعی این محله است که میتوان با پررنگ کردن این نقش، به بهبود مشارکت اجتماعی برای حل معضلات آن کمک کرد؛ مسجد فعال و اهالی دغدغهمند که روزهای بهتری برای محلهشان آرزو میکنند، از سرمایههای ارزشمند این محله است.
یکی دیگر از سرمایهها و داراییهای محله، تنوع قومیتها و ملیتها است که میتواند فرصت تلقی شود. شبکه خویشاوندی، مهارتهای فنی، همچنین وجود عناصری همچون آبانبار و مسجد از دیگر سرمایههای محله است.
پای صحبت قدیمیها که بنشینی، خاطرات جالبی از روزگار گذشته محله دروازه ری دارند. از گاراژی که محل تردد مسافران به قم بود و روستانشینان و عشایر کلکو از دشت مسیله به آن میرسیدند. از پردهخوانان و پهلوانان که هرازگاهی بساط خود را در میانه محله به پا میکردند و بوی نان سنگک تازه و دود کبابی که زیرگذر به مشام میرسید.
شاید امروز بخشی از این خاطرات دیگر رنگباخته باشد، اما میتوان دروازه ری را طوری بازسازی کرد که اصالتش به یادگار بماند و اهالیاش همچنان پایبند این محله باشند.
کد خبر 746803